Category Archives: Satış

Facebookla bərabər çökmək üçün səbəblər

Category : Böhran , HR , Marketinq , Satınalma , Satış , Ümumi

Facebook həyatımıza elə girib ki, zamanımızın çoxunu keçirdiyimiz, ətrafımızdan və dünyadan bir çox xəbəri tezbazar ala bildiyimiz platformaya çevrilib. O çökəndə tarlası yanmış kəndçi kimi insanları görmək normal haldır. Facebook çökəndə insanları bu hala salan vəziyyət hamımızın başına gələ bilər, buyurun bəzi nümunələr:

1) Bir aydır “salam xanım” yazdığın qız salam yazmışkən

2) Qızlarla lift şəkillərinin hamısını birdən yükləməyə çalışarkən

3) Tədbirdə gördüyün qızın profilini ortaq dostların bəyənmələrinin içindən tapan kimi

4) SMM-şiklər

5) Səhvliklə yazdığı söyüşü silə bilmədiyini görənlər

6) Necə yəni bajoğlu? o qədər pul qoymuşdum reklama

7) Dostun axşam içkili vəziyyətdə qızla olan şəklini yükləyib səni tag edəndə

8) Amma mən qıza facebookdan yaz demişdim axı

9) 1 saatdır o videonu yükləyirdim e

10) Facebook çöküb, twitterin parolunu bilmirəm

11) Xoşbəxt qadınlar qrupunda elanın təsdiqlənib görə bilməyəndə


Brendin idarəolunması

Category : Böhran , HR , Marketinq , Satınalma , Satış , Ümumi

Brendin idarəolunması nədir?

Brendin idarə olunması, bir brendin hədəflərinə çata bilməsi üçün yaradılan marketinq planının  həyata keçirilməsi müddətində edilən fəaliyyətlərin cəmi olaraq adlandırıla bilər. Brendin idarə olunması dedikdə texniki tərəflərindən daha çox istehlakçının düşüncəsində  brendin necə yer tutacağının  idarə olunması olaraq  tərif etsək daha doğru olar.  Brendin hədəfi, müştərilərin məhsullarını tərcih etməsi, aldıqları məhsuldan razı qalmaları və eyni brendi təkrar almaqlarıdır. O zaman brendin idarəolunmasında ən önəmli nüanslardan biri də müştərilər ilə doğru və effektli bir ünsiyyət qura bilməkdir. Yəni, brendlə bağlı olaraq məmnuniyyətləri, varsa narazılıqları, gözləntiləri, satış və satışdan sonrakı problemləri kimi məlumatları müştəridən geri dönüş olaraq əldə etmələri,  brendi idarə edərkən bunları nəzərə alaraq yenilik etmələri və məhsulu yaxşılaşdırmaları faydalı olacaqdır.

Buna görə də müştərilərlə qurulan münasibətlərin nizamlı və faydalı olması önəmlidir. Bir başqa deyişlə, şirkətlər müştəriləri ilə olan münasibətlərini idarə etməlidirlər. Brend yaratma və qorumada hədəf bazar çox yaxşı təyin olunmalı,  stratejik marketinq taktikası tətbiq edilməlidir.

Brend formalaşdırma, öncəliklə üst idarəçilərin qərarlılığı ilə əldə edilə bilər. Ancaq, bütün işçilərin də brend şüuruna sahib olması və bu şüurla hərəkət etmələri vacibdir. Hər bir işçi, firmanın brendləşməsində və sonrakı mərhələlərində aktiv olaraq iştirak edirlər. Satılan məhsulla birbaşa əlaqəsi olmayan bir işçi belə şirkətin brend dəyərinə təsir edərək, şirkət və məhsul brendinin uğurunu azalda və ya artıra bilər.

Bunları nəzər alaraq, hər işçinin brendin uğurundan məsul olduğu və şirkətin bütün personalının brend uğurunu ortaq bir mqəsəd olaraq görüb, bu istiqamətdə birlikdə işləməyini təmin etmək çox mühümdür. Bunlardan başqa, bir brendin uğuru, müştərilərin o brenddən aldıqları xidmətin keyfiyyəti ilə birbaşa bağlıdır. Beləliklə, işçilər brendi müştəriyə ən yaxşı çatdıracaq insanlardır.

Praktiki olaraq isə baxsaq, brendin idarəolunması  bir növ A nöqtəsindən B nöqtəsinə gedən bir avtobusun yolda başına gələcək xarici təsirlərin nəticəsində sərnişinlərin sürücüyə istiqamət verib başqa bir yoldan getməyi təklif etməsi və sürücün də bu tip tövsiyyələri nəzərə alaraq avtobusu B nöqtəsinə qəzasasız çatdırması prosesidir.

Brendin idarə olunmasının önəmi nədir?

Brend strategiyasının uzun illər eyni şəkildə istifadə olunması olaraq da tərif oluna bilər.Çünki işin peşəkarı olmayan insanlar tərəfindən irəli sürülən təkliflər, brendin genişlənməsi ilə bağlı gətirilən təkliflər ya da iş ortaqları tərəfindən irəli sürülüən təkliflər brendin imicinə uyğun olmayan təkliflər də  ola bilər. Brendin idarəolunmasının önəmi şirkətlər üçün bu vəziyyətlərdə mühüm rol oynayır. Əslində brendləşmə bir şeyi tərcih edərkən başqa şeydən də imtina etmək işidir. Brend imici də, tərcih edilib və imtina edilən təkliflərin nəticəsidir. Qısacası, brendin idarəolunması, brendin ana fikrinin sona qədər qorunub saxlanmasına xidmət edir.

Brend olmaq və ya olmamaq

Brendin təkcə ad olmadığı, idarəolunması hamı tərəfindən birmənalı şəkildə qəbul olunmuşdur. Avropanın ən böyük neft ehtiyatı olan ölkələrindən biri olsaq da neftdən alınan məhsulların istehsalında geridə qalmış ölkələrdənik. Nefti olmayan bir çox ölkə sıralamada bizdən daha öndədir. Bir digər sahə isə qida sahəsidir ki, bu sahədə də potensialımız olsa da, yerli şirkətlər xarici şirkətlər qarşısında ya rəqabətdə çətinlik çəkirlər ya da xarici şirkətlərin nəzninə keçməyə məcbur olurlar. Uğur hekayələrimiz var amma çox qısa və azdır.

Başlıca problem ölkəmizdəki brend olmanın tək yolunun çoxlu reklam etmək və bunun üçün də güclü maddi qaynağın olmağının vacibliyi inancıdır. Reklam çox önəmli bir faktordur ancaq təməldə çox daha başqa nüanslar var. Brendin bazarda özünə yer tutması, brend imici və brend ruhu. Brendin uğurlu olması üçün rəqiblərindən seçilməsi və istehlakçının beynində birmənalı olaraq yer tutması lazımdır. Hər brendin öz təklifləri var və bu təkliflərin təqdimat forması professionallıq tələb edir.

Brendin əsas xüsusiyyətlərini tez-tez dəyişdirdikdə davamlı uğur əldə etmək olmaz. Əgər uğur əldə olunursa əsas məsələ bu uğuru  davamlı saxlamaqdır. Reklam əsas faktor olmasına baxmayaraq brendin təməl xüsusiyyətləri üzərində son qərara gəlməmiş reklama başlamaq brendə zərər vura bilər.

Reklam büdcəsi olmayan müəssisələr başlıca işləri görərək brendləşmə müddətini zamana yaya bilərlər. Əvvəla qablaşdırma üzərindən doğru mesaj verməklə başlanılır. Müəssisənin özündə brend imici formalaşdırılır, sonra doğru paylanma strategiyası. Seçilmiş hədəf kütləyə tanıtım işləri. Böyük büdcələr başlayan kimi dövriyyəyə girmir. Brend doğru idarə olunarsa Tv üçün reklam edəcək səviyyəyə daha tez çata bilər.

Brendləşmə və imic formalaşdırmaq çox önəmlidir. Qiymət politikasının brend imicinə uyğun olması lazımdır. Çox aşağı qiymətlər brend imicini zədələyə bilər. Aşağı gəlirli qrupa xitab etmək üçün fərqli bir brend yaratmaq olar. Qloballaşan dünyada təsadüfən brend olmaq çox çətindir. Çünki nə bazarlar boşdur nə də rəqibləriniz. Bunun üçün intimzalı iş prinsipi və düzgün brend idarəsi mütləqdir.

Brendin yaddaşda qalması rəqabət üstünlüyünü əmələ gətirir. Müştərinin tanıdığı brend, ağlında yer tutmuş olandır.  Bunda davamiyyəti əldə saxlamaq, brend seçimi ilə yanaşı düzgün idarəolunması ilə bağlıdır.  Brendin idarəolunması, istehlakçının ağlında formalaşan imic ilə qısa müddətli satış ilə birlikdə uzun müddətli müştəri loyallığı və güvənirlik kimi gözləntiləri də təmin edir.

Brend idarəolunmasında ilk fəaliyyət brendin istehlakçı zehnində yerləşdirilməsidir.  Yerləşdirilən bir brend, müştəri ilə təmasa kemək üçün pr strategiyasını təyin etməlidir. Pr üçün isə brend ünsiyyət kanallarının təsbiti və doğru seçimi mütləqdir.

Brend idarəolunmasında əsas nöqtələr…

  • Şirkətin işbirliyi etdiyi firmaların və müştərilərin brend haqqda düşüncələri nələrdir
  • Şirkət işçilərinin brend anlayışı nələrdir?
  • Rəqib şirkətlərin PR strategiyaları nələrdir?
  • Məhsulunuzdan istifadə etməyənlərin brendiniz haqqda fikirləri nələrdir?.
  • Brend ilə bağlı büdcə və investisiyaların nəzərdən keçirilməsi.
  • Brendin izlənməsi üçün nə qədər büdcə ayrılmalıdır?
  • Brendiniz hansı kateqoriyada rəqabət aparır  və burda nə qədər rəqibiniz var
  • Brendinizin rəqib firmalara görə nə kimi üstünlükləri var?
  • Brendiniz haralarda paylanılır?
  • Brendiniz necə satılmaqda və alınmaqdadır?
  • Brendinizin müştəri kütləsi kimlərdir??
  • Brendinizin satışı və satış qrafiki necədir?

Yeni məhsula aid marketinq strategiyaları

Category : Böhran , HR , Marketinq , Satınalma , Satış , Ümumi

Bilindiyi kimi şirkətlərin əsas məqsədlərindən biri mənfəət qazanmaqdır. Şirkətlər üçün istər mənfəət qazanmaq, istərsə də mövcud mənfəətlərini artırmaq üçün iki önəmli faktor mövcuddur. Bunlardan birincisi satışların stabil yəni davamlı olması, ikincisi isə satışlarının zamanla artmasıdır. Bu hər iki faktorun nimazsız işləməyi, şirkətlərin istehsal xərclərinə xeyli təsir göstərir, bu da mənfəət nisbətində dəyişikliyə gətirib çıxarır. Buna görə də, şirkətlər istər mövcud satışlarını stabil bir səviyyədə saxlamaq, istərsə də zamanla bu səviyyəni artırmaq üçün bazar ilə yaxından əlaqələr qurub, bazarın dinamik quruluşuna uyğun marketinq strategiyaları müəyyən etmək məcburiyyətindədirlər.

Şirkətlərin müəyyən etdikləri strategiyalar , marketinqin tərifindən də irəli gələrək mövcud və gələcəkdə istehsal olunması planlaşdırılan yeni məhsullar olmaq üzrə iki yerə ayrılır. Mövcud məhsullar üçün önəmli olan marketinq  ilə strategiyalarının yaxından araşdırılması ilə yayınmaların aradan qaldırılması, yeni məhsullar üçün isə bu faktorlara aid optimallaşdırmanın necə təyin və tənzim ediləcəyinin müəyyən edilməsidir. Təbii ki, zaman faktorunun  da bu strategiyaların seçimindəki rolu böyükdür. Çünki istər mövcud, istərsə də yeni məhsullar, istehsal müddətindən sonra dəyişiklər göstərə bilər və ya bazar tələblərinə uyğun olaraq zamanla xüsusiyyətlərində bəzi dəyişikliklər ola bilər. Ona görə də yeni məhsula aid marketinq strategiyalarının seçimindəki əsas faktorları araşdırmadan əvvəl zaman anlayışının vacibliyini vurğulamaq yerinə düşər.

Marketinq Siyasətində Zaman Faktoru

Bütün şirkətlər fəaliyyətləri ilə bağlı siyasətlərində bir çox problemlərlə qarşılaşmaqda və bu problemləri müəyyən zaman periodları ərzində həll etməyə çalışmaqdadırlar. Bəzən günlük problemlərlə qarşılaşan şirkətlər, bəzən də uzun müddətli problemlərlə qarşılaşmaqdadırlar. Buna görə də şirkətlər üçün həll olunmağı gözləyən problemlər iki əsas kateqoriyaya bölünür, yaxın və uzaq  müddətli problemlər. Şirkətlərin burdakı əsas vəzifəsi istər yaxın istərsə də uzun müddətli problemləri çox yaxşı təxmin, təsbit və analiz edib, hədəflərini ona görə təyin etməkdir.

Hər nə qədər bəzi şirkətlər John Maynard Keynesin “Uzun müddətdə hamımız ölmüş olacağıq”  sözündən ilham alaraq bütün enerjilərini qısa müddətlik fəaliyyətlərinə görə xərcləsələr də belə, qısa müddət ərzindəki tədbirlər günü qurtarmaqdan o yana keçə bilməyəcək, üstəlik uzun müddətdə yarana biləcək problemlərinin arasına yeni birinisi də əlavə edəcəkdir. Qısa müddətdə ediləcək xətalar, uzun müddətdə geri dönüşü olmayan problemlərə səbəb ola bilər.

İqtisadçılar adətən mövsümlük dalğalanmanı çox qısa müddət(very short-run) , 2 ilə qədər olan zaman periodunu qısa müddət(short-run),  2 ilə 10 il arası müddəti isə uzun müddət(very long-run) olaraq qruplaşdırıb, təxmin və analizlərini bu zaman periodlarına görə edərək, siyasət və strategiyalarını təyin və təsbit etməkdədirlər.

Qısa Müddətli Marketinq Siyasəti

Qısa müddətli marketinq siyasəti adətən şirkətin əlindəki mövcud məhsul çeşidlərinə istiqamətli olmalıdır. Mövcud məhsulların satışlarında bir dalğalanma və ya geriləmə olduğu təqdirdə, şirkətlər məhsulların istehlakçılar ilə münasibətlərinə yenidən nəzər salmalı, istər qiymət, istər distrubisiya kanalları, istərsə də pr kanallarında dəyişiklik etmək məcburiyyətindədirlər. Bu da qısa periodda tətbiq ediləcək bazar araşdırması ilə mümkündür.

Uzun Müddətli Marketinq Siyasəti

Uzun müddətli marketinq siyasəti adətən şirkətlərin yeni məhsulları üçün tətbiq edilir. Uzun müddətli siyasət təyin edilərkən iki əsas faktor mütləq şəkildə nəzər alınmalıdır. Bunlardan birincisi bazarın quruluşu ilə istehlakçı davranışındakı dəyişikliklər, ikincisi isə texnologiyadakı yeniliklərdir.

Strategiyanın təsbitindəki önəmli faktorlar

Marketinq strategiyası qurularkən zaman faktoru ilə maya dəyəti faktoru yarışmaqdadır. Buna görə də şirkət daxilindəki birbaşa əlaqəli bölümlər və dolaylı bölümlər düzgün iş bölgüsü etməlidir. Sağlam strategiya, sağlam əsaslar üzərindəki faydalı fəaliyyətdən asılıdır.

Yeni məhsul ilə bağlı strategiya hazırlamamışdan öncə təbii olaraq yeni bir məhsul fikrinin ortaya çıxması lazımdır. Fikirlər, idərəçi və ya rəhbərlərin keçmişdəki iş təcrübələrindən meydan gələ biləcəyi kimi, bəzi faktorlara əsasən da yarana bilər. Bunlarda aşağıdakılardır:

  • Marketinq araşdırması nətiəsində bazardan əldə olunan məlumatlardan
  • Distrubyutor və paylama kanalları kimi satış nöqtələrindən
  • Rəsmi və qeyri rəsmi statistika şirkətlərinin arışadırma və statisktikalarından

Yekun strategiyaya qərar verilməmişdən öncə, məhsulla bağlı ən önəmli işlər bu araşdırma mərhələsində edilir.Hətta çıxan yeni məhsul fikrində əksik tərəflər varsa bunlar təkminləşdirilir. Əslində bu mərhələ elə marketinqin onurğa sütununu təşkil edir. Bu mərhələdə həmçinin:

  • Yeni və əlavə bir investisiya lazımdırsa investisiya xərcləri
  • Reklam, distrubisiya kanalları və istehsal xərclərinin təxmini
  • Mənfəət nöqtəsi və s kimi mali analizlər

hazırlanır və rəhbərliyin qərarına təqdim olunur.  Müsbət qərar verildiyi halda məhsul üçün ən münasib stragetiya seçimi üçün bazar testləri həyat keçirilir.Bu testlərin nəticəsində yeni məhsulun alt strategiyaları təyin olunur. Yeni məhsul üçün alt strategiyalar 4 qrupa bölünür(4P)

  • Məhsulun quruluşu ilə bağlı (Product)
  • Məhsulun qiyməti ilə bağlı (Price)
  • Məhsulun paylanma kanalları ilə bağlı (Placement)
  • Məhsulun tanıtımı ilə bağlı (Promotion)

Məhsulunun quruluşu ilə bağlı strategiyalar

Məhsulunun quruluşu ilə bağlı ən önəmli strategiya, texniki istifadə imkanıdır. Yəni məhsulun B2C və ya B2B olmağı təyin edilməlidir. Daha sonra da məhsulunun texniki parametrləri ilə bağlı strategiyaları təyin edilməlidir. Bu strategiyada diqqət ediləcək nöqtələr:

  • Sağlamlıq və ətraf mühitə qarşı zərərli olmaması
  • İstifadə müddətindən asılı olaraq dayanıqlı və uzun müddətli olması
  • Keyfiyyətli və istifadə rahatlığının olması
  • Məhsulunun quruluşu ilə bağlı əsas strategiyalardan biri də formasıdır. Burada məshulunun cəlbedici xarici görünüşü ilə bərabər, çəki və ölçüləri kimi istifadəsində rahatlıq yaradacaq stratejik problemlər də həll olunmalıdır. Məhsulun marketinqində ən önəmli 2 stratejik xüsusiyyəti isə etiket və markadır. Marka üçün kritik nöqtələr, adının asan yadda qalması,tələffüzü, qulağa xoş gəlməyi və keyfiyyəti vurğulaya bilməsidir. 3 önəmli faktoru da diqqətə almaq lazımdır:
  • Marketinq tərəfdən önəmi: Burada məhsulun paketlənməsi həm satıcı həm də istehlakçı nöqteyi nəzərindən diqqətə alınmalıdır. Satıcı nöqteyi nəzərindən: məhsulun yerləşdirmə, asan qiymət yaza bilmə, asan daşıma, oğurluq və s hallara qarşı qoruna bilməsidir. İstehlakçı nöqteyi nəzərindən isə: ölçüsü, forması, paketin asan açılması və ya qapanması, tərkibinin oxunması, içindəkilərin görünməsi, qiymətinin görünməsi, başqa ehtiyaclar üçün istifadə olunabilməsi və s kimi xüsusiyyətlər sahib olmasıdır
  • Məhsul tərəfdən önəmi: Burada ən önəmli faktor məhsulunun qorunması ilə bağlıdır. Yəni, məhsulunun dayanıqlılığı və istifadə müddəti optimal olmalıdır. Məhsulunun tərkibinə görə işığa, istiliyə və s kimi kimyəvi və fiziki reaksiyalara qarşı dözümlü olması vacibdir.
  • İqtisadi tərəfdən önəmi: Yeni bir məhsulun istər marketinq istərsə də məhsulun tərəfdən paketləmə strategiyası təyin olunarkən, istehlakçı, satıcı və məhsulunun qorunması üçün ekstra xərclərə səbəb olacaq və məhsulunun qiymətini rəqiblərə nisbətdə bir pillə yuxarıya çıxarmayacaq xüsusiyyətlərdə olmalıdır.

Məhsulunun paylanma kanalları ilə bağlı strategiyalar

Yeni məhsulun paylanma strategiyası təyin olunarkən 2 əsas məsələyə aydınlıq gətirilməlidir.Bunlar kanalın tipi və distrubyutorların sayıdır

  1. Kanalların tipi: Şirkətin daha əvvəl ticarət fəaliyyəti mövcud olubsa, bu fəaliyyətinə uyğun paylanma kanalları varsa və yeni məhsul bu kanallar uyğun paramertdədirsə yeni bir kanal strategiyasına keçməmək olar. Və ya yeni məhsulun bazara çıxarılması üçün müəyyən bir perioda şamil olmaq üzrə xüsusi bir kanal strategiyası istifadə edib sonra yenidən əvvəlki sistemə qayıtmaq olar. Hərşeydən əvvəl isə kanal tipinin seçilməsi üçün bəzi mövzuların çox yaxşı araşdırılması lazımdır. Bunlar: yeni məhsulunun analizi, bazarın xarakteri, müqayisə oluna biləcək mallar üçün mövcud kanalların araşdırılması, kanalların mənfəət, xərc və satış imkanlarının öyrənilməsi, kanala görə bazar araşdırmasının aparılması və s kimi mövzuları əhatə etməkdədir. Bütün bu araşdırmaların nəticəsinə görə şirkətlər topdan və/və ya pərakəndənin tip və xüsusiyyətləri üzərində optimal bir qərara gələ bilməkdədirlər.
  2. Distrubyutorların sayı: Paylanma kanalları strategiyasının digər önəmli bir nüansı da distrubyutor sayının optimallaşdırılmasıdır. Əsasən 3 növ paylanma mövcuddur.Bunlar:
  3. İntensiv Paylama: Satışların maksimum miqdarda edilməsidir. Burda ana hədəf mütəmadi mal paylamaqla bazar payını artırmaqdır. Təbii ki, bu hədəfə çatmaq üçün intensiv tanıtım işləri görmək lazımdır
  4. Seçimli Paylanma: Məqsəd, satış xərclərini azaltmaq üçün malın parametlərinə uyğun kanalları istifadə etməkdir. Malın parametrlərinə uyğun olmayan distrubyutorlardan başqa, az miqdarda satışı olan, malı geri qaytarmağı alışqanlıq etmiş kanalların siyahıdan silinməsi kanalların seçimini kiçildən və asanlaşdıran kriteryalardır.
  5. Geniş Paylanma: Ölkənin bütün bölgələrinə yayılmış bir paylanma sistemidir. Burada 2 sistem mövcuddur. Birincisi geniş satış sistemi olub, regional distrubyutorluq və nümayəndəliklər şəklində aparılır. İkincisi isə bölgələrdə sadəcə o şirkətin malını satmaqla mükəlləf olacaq distrubyutorluq və nümayəndəlik sistemini əhatə edir.

Məhsulunun tanıtımı ilə bağlı strategiyalar

Yeni bir məhsul bazara girərkən əsas məqsəd istehlakçının bu məhsula qarşı reaksiyasını və ya müqavimətini minimum həddə endirməkdir. Yəni burda edilməsi lazım olan şey istehlakçı davranışlarındakı dəyişiklikləri minimum səviyyəyə endirməkdir.

Risk və qeyri-müəyyənlik faktorları, tanıtım strategiyasında əsas rol oynayır. Yəni, hazırlanacaq reklam və pr nəticəsində, satışların nə qədər artacağı və ya satışların müəyyən bir səviyyəyə qədər artması üçün pr fəaliyyəti üçün nə qədər büdcə ayrılacağı dəqiqliklə təxmin edilə bilməz. Bu risk və qeyri-müəyyənlik faktorlarını minimuma endirmək üçün firmaların mütləq satış hədəflərini əvvəlcədə təsbit, planlama, büdcə ayrılması kimi fəaliyyətləri həyata keçirməyi lazımdır.

Məhsulunun qiyməti ilə bağlı strategiyalar

Bir məhsula tətbiq edilən qiymətin iki əsas təsiri var. Bunlardan birincisi, satılması düşünülən məhsulun miqdarına təsiri, ikincisi isə satılması düşünülən məhsuldan əldə olunacaq mənfəət miqdarına təsiri. Buna görə də bir məhsul üçün tətbiq ediləcək qiymət strategiyası rəqabət baxımından çox önəmli bir qərar tələb edir. Uzun müddətli rəqabət üçün qiymət strategiyasının vacibliyi, qısa müddətli qiymət strategiyası qədər önəmli olmaya bilər. Çünki qiymət mexanizması, rəqabət bazarında şərtlərə görə dəyişəbiləndir. Əgər şirkətin daha əvvəldən təcrübəsi yoxdursa, qiymət strategiyasını təyin edərkən 3 önəmli faktoru nəzərə almalıdır.

  • Qiymətin mütləq cəmiyyət tərəfindən qəbul ediləbilən olması
  • Rəqabət şərtlərinin olduğu bazarda hədəflənən bazar payının əldə olunmasına köməkçi olması
  • Mütləq şəkildə mənfəət qazandırması

İstər baha, istərsə də ucuz qiymətin təqbiqində strategiya iki yanaşmaya əsasən təyin olunmalıdır:

  1. Birinci Yanaşma: Burada iki seçim vardır. Bunlardan birincisi fürsət qiyməti, ikincisi isə dalğalı qiymətdir. Fürsət qiyməti əsasən bazarda boşluğu olan bir xidmət və ya bir tələbi qarşılayan yeni məhsullar üçün tətbiq edilir. Burada məhsulunun bazara yeni girdiyi periodda yüksək qiymət tətbiqi əsasdır. Növbəti periodlarda qiymət aşağı salına bilər. Bu strategiya, xüsusən tələbdəki mövcud boşluğa görə qiymətlərin satış miqdarına təsir etməyəcəyi, yəni tələbin az elastik olduğu hallarda daha uyğundur. Fürsət qiymətinin tətbiqi nəticəsində bəzi məhsullar üçün tələbin tətbiq olunan qiymətə qarşı necə bir reaksiya verdiyini ölçə bilərik. Yüksək qiymətlə bazara girən bir məhsula qarşı istehlakçı müsbət reaksiya verirsə qiymət daha da artıla bilər, əksi halda isə qiymət endirilir. Beləliklə bu strategiya sayəsində aşağı qiymətlə ediləbiləcək səhvdənsə, yüksək qiymətlə edilən səhv, şirkətin qazancı baxımından daha müsbət bir nəticə ortaya çıxarır.

Dalğalı qiymətdə isə vəziyyət biraz başqa cürdür. Bu qiymət strategiyası, əsasən tələbin daha elastik olduğu yeni məhsullar üçün tətbiq edilir. Rəqib məhsulların bazardakı miqdarlarında cuzi bir dəyişməyinə qarşı qiymətlər çox həssas olacağından, dalğalı qiyməti rəqib məhsulların bazara daxil olmağına yaxın vaxtlar ilə istehlakçıların özlərini sığortalamaq üçün məhsula bir an əvvəl sahib olmaq arzusu yarandığı vaxt tətbiq edilir.

  1. İkinci Yanaşma: Burada tətbiq ediləcək strategiya , yeni məhsulunun quruluşuna və xüsusiyyətlərinə görə bir qiymət təyin edilməsidir. Burda da bir neçə önəmli nöqtə var,bunlardan birincisi və ən önəmlisi tələb təxmini və təxminə görə aparılan qiymət analizləridir. İkincisi istehsalat və satış xərclərinin təxmini və analizləri, üçüncüsü isə marketinq hədəflərinin təsbiti nəticəsində, tanıtım və paylanma kanalları strategiyasnının qiymət üzərindəki təsirlərinin analizidir.

Starbucksda qəhvə içmə rəhbəri

Category : Böhran , HR , Marketinq , Satınalma , Satış , Ümumi

Başdan deyim ki, mən bu yazını Apple Macbookumla hər hansı Starbucks şöbəsində Caramel Macchiatomu içərək yazmıram.  Marketdən 20 qəpiklik Nescafe 3-ü 1-də alıb dədə-baba daş stəkanda qarışdırıb içirəm. Əvvəl nescafeni stəkana töküb üstünə suyu əlavə eləyib qarışdırmağa başladım ki köpüklənsin amma köpüklənmədi. 20 qəpiklik qəhvədən bundan artıq nə gözləmək olar axı? Bu arada yenə deyim, kompyuter macbook deyil, DELL-in çoxdandıncı il modelidir amma internet limitsizdir, onu qeyd edim

Starbucksa nə qədər getmişəm? Çox getmişəm əslində amma demək olar ki 1 və ya 2 dəfə qəhvə içmişəm, daha çox nar suyu içirəm. Bu yazını yazarkən mən də sizinlə yeni şeylər öyrənəcəm qəhvələrlə bağlı. Starbucksa ilk dəfə gedəndə menyuya baxıb “bunlar nədi” deyən, nə içəcəyi haqqında bir fikri olmadığı halda ətrafa “mən bura tez-tez gəlib qəhvə içirəm, görəsən bugün nə içim?” pozası verən və gözləri lazer skanner kimi menyudakı ən ucuz məhsulu axtaran insanlardan biriyəm

Elə məhz bu məsələ ilə bağlı sizə kömək edəcəm. Tutaq ki, Starbucksa getmisiz. Əgər oğlansızsa yanınızda yəqin ki qız da var. Yəni ki mütləq nəsə qəhvə almaq lazımdı, başqa çıxış yolu yoxdur. Bari içəcəksənsə onda heç olmasa yaxşı bir şey iç, verdiyin pula dəysin. Yoxsa Starbucks dədəmin yeri deyil. Coffee Shop, Gloria Jeans, Lavazza və indi yadıma düşməyən bir-ikisi daha var ki, onlar da dədəmin deyil və heçbir qohumluq əlaqəm yoxdur.

Bu tip məkanlarda məhsulların çoxu stabil, bəziləri isə mövsümlükdür. Amma ki, latte, americano, misto və macchiato  kimi insanların tələffüz edərkən özlərini ingilis şahzadəsi kimi hiss etdikləri və Azərbaycanca qarşılığı olmayan sözlər standartdır. Yəni, mocha-nın nə olduğunu bilirsənsə white chocolate mocha-nın da  nə olduğunu az çox təxmin edə bilərsən. Həm də bu adlar tək bir markaya aid deyil, mocha həryerdə mocha-dır. Özsütdə belə var. İndi isə başlayaq qəhvələr haqqında  danışamağa

Espresso
İçki necə ki bütün pisliklərin anasıdır, Espresso da bütün qəhvələrin atasıdır. Kitayski türk kofesi də deyirlər arada,amma elə də əlaqəsi yoxdur.  Siz də mənim kimi bunun adını illərlə “Expresso” olaraq bilmisizsə ordakı x-i silin getsin , orda burda deyib özünüzü biyabır eləməyin. Espresso İtalyanlara məxsus qəhvə çeşididir. Loru dildə desək, tezbazar hazırlanıb içilməsi ona bu adı verib yəqin. Bir fincan üçün 42 ədəd qəhvə toxumundan istifadə edilir, 90 dərəcə istilikdəki təzyiqli suya məruz qalır və nəticədə aparatdan köpüklü qəhvə çıxır. Ona görə də türk qəhvəsinə oxşadılır. O qədər acı olur ki, ona “qəhvələrin tekilası” deyilir. Starbucks kimi coffee shoplarda espresso kiçik bir fincanın 3-də 1-i qədər təklif olunur. O na görə də adı espressodu, yəni ki tez bitir.  XƏBƏRDARLIQ:  Özünüzü bomba göstərib “Bu nədi qaqa? Qəhvəni süzmək yaddan çıxıb, ala bunu doldur, ehe ehe” kimi zarafatlar etməyin, baristanın yadınızdan çıxmayacaq qəzəbinə tuş gələ bilərsiz o qədər camaat içində. Bu arada barista sizə xidmət göstərənlərdir.

Macchiato
İtalyan dilindən tərcümədə “ləkəli” mənasını verir. İki çeşidi var. Birincisi espressonun üzərinə süd əlavə edilərək əldə edilir. Originalı bu imiş. Adı Espresso Macchiato-dur. İkincisi isə tam əksidi. Südün üzərinə espresso əlavə edərək  hazırlanır. Onun da adı Latte Macchiato-dur. Əgər bir yerdə latte sözü keçirsə deməli işin içində süd mütləq var.  Qayıdaq macchiato-ya. Tələffüzü çox zövqlüdür, siz də yoxlayın, “makiyato”. Ən məhşur olanı isə Caramel Macciato-dur. Espresso kimi acı deyil

Cafe Latte
Kafe late kimi oxunur. Latte italyan dilində süd mənasına gəlirmiş. Buna çox adam südlü qəhvə deyir amma elə deyil. Südlü qəhvə odur ki, qəhvəyə az miqdarda süd əlavə edərək hazırlanır.Bunda isə vəziyyət başqa cürdür. 2 pors südə 1 pors espresso əlavə olunur. Bu qəhvə deyil, qəhvəli süddür. Mən sevirəm məsələn.

Cappucino
İtaliya təbii ki modanın mərkəzi olub hər zaman, həmin dönəmdə də italiyada capşon (capuchin)  kepkalar vardı dəbdə olan, baristalar o kepkalardan ilham alaraq yeni içki cappuccino-nu yaradıblar. Bizim də bildiyimiz kapşonka sözü də ordan gəlir. Yaxşı, keçək içkiyə. Cappuccino latte-yə oxşayır, fəqət espressolu bir içkidir. Hazırlanmağı üçün süd, süd köpüyü və uyğun  nisbətdə espresso lazımdır. İşin ən maraqlı yeri espressonun və köpüyün miqdarını düzgün ayarlamaq lazımdır, yoxsa heçnəyə bənzəməz. İçilə biləcək qəhvələrin arasındadır

Americano
Buna filter olunmuş qəhvə deyənlər var, amma elə deyil. Ən sadə dildə desək, üzərinə biraz çox su əlavə olunmuş espressodur. Əs adı cafe americano-dur. Elə bil acı qəhvənin üzərinə bol su əlavə edirsən, olur hamamsuyu. Məncə içilməz bu, amma yenə siz bilərsiz

Filtr olunmuş qəhvə
Bu mənə də maraqlı idi ki nədir. Ağlıma da gəlmirdi ki, girim internetdən axtarım görüm nədir. Filtr olunmuş qəhvə dəmlənmiş çay kimidir. Qəhvə toxumları təzə-təzə süzmə yolu ilə fincana boşaldılır. Qəhvə içənlər deyir ki, əsl qəhvənin ətrini filtr qəhvəsi ilə almaq olar ancaq. Süzüldüyü üçün kofein miqdarı azalırmış. Tək dezavantajı, süzülən vaxtı bəzi aromatların fincana gəlməyən hissəsində qalmasıdır.

Mocha
Mənim ən sevdiyim budur. Nescafe 3-ü 1-ində içən adama mokayı verib heç arxasınca baxmaya da bilərsən, xoşuna gələcək. İçində nə desən var. Espresso, krem, süd, şokolad. Mənim kimi acı qəhvə sevməyənlər üçün mövcud 3 seçənəkdən biridir. Digərləri isə cappucinolatte-dir. Bu onsuz da latte-nin krem və şokolad əlavə olunmuş halıdır. White chocolate mocha eşitsəz bilin ki onun da şokoladı ağdır. Eşitməsəz deməli ağ deyil onsuz da. Bax bunu da içmək olar.

Frappucino
Frappe və cappucino sözlərinin birləşdirəndə alınır.Tələffüz eləyəndə sanki qəhvənin içindən nəsə çıxacaqmış kimi hiss olunur amma elə deyil təbii ki. Buzlu qəhvədir bu. Starbucksda bunun çiyələklisi də olur

Gələk əsas məsələyə. Deyəcəyim odur ki, adamlar qəhvə məsələsini aşmışlar.Bəlkə də cibimizdəki son 4-5 manatı alırlar amma canımızı o 3-ü 1-də adlı hamamsuyundan qurtarırlar. Ya da ki bilmirəm, bir qəhvəyə o qədər pul vermək nə qədər düzdür? Amma bir reallıq da var ki, 20 qəpiklik 3-ü 1-də nescafeni təklif edən kafelərdə qəhvəyə 1-2  manat verib hər 15 dəqiqədən bir də ofisiantın göz təzyiqlərinə məruz qalmaq istəmirsizsə Starbucks kimi yerlərdə içəcəksiz qəhvəni. Wifi da var, səhərdən axşama qədər də otursan heçkim heçnə demir sənə.


Müqayisəli Reklam Nədir?

Category : Böhran , HR , Marketinq , Satınalma , Satış , Ümumi

Bu dəfəki yazının mövzusu bizim bazarda hələ də tam olaraq özünə yer tapmamış müqayisəli reklamlardır. Bu inkişafa mane Azərbaycan bazarının kiçik, şirkətlərin aparıcı vəzifədəkilərinin bir-biri ilə yaxın dost-tanış olması və ya sadəcə başqasının çörəyinə bais olmamaq kimi düşüncələrin də ola bilər.

fedup-448-x-276Müqayisəli reklamlar, bir markanın məhsul və ya xidmətinin, başqa bir markanın məhsul və ya xidmətindən daha çəkici və ya daha yaxşı olduğunu göstərmək üçün edilən reklamlardır. ABŞ, Hindistan, Filippin, Tayvan, Avstraliya, Braziliya və Kanada kimi ölkələr müqayisəli reklamı ən çox istifadə edən ölkələrdir.

Professional və etik çərçivədə hazırlandığı təqdirdə, müqayisəli reklamlar istehlakçını daha şüurlu seçimlər etməsinə kömək edə bilər. Bununla paralel, davamlı olaraq bir-birinə sataşan reklamlar və markalar istehlakçını bezdirə bilər. Bir markanın istifadə üçün pratik olan bir xüsusiyyətinin ön plana çıxdığı müqayisəli reklamlar daha effektli olur. Burda əsas hədəf doğru və dəqiq məlumat verməkdir. Əslində hər cür reklamda istehlakçını yalnış yönləndirmək qadağandır və müvafiq qurumlar bu reklamları yoxlayırlar. Amma məsələ müqayisəli reklam olduqda , bir başqa rəqib şirkət hazırladığınız reklamı bütün müvafiq orqanlardann daha detallı araşdırıb incələyəcək. Ona görə də müqayisəli reklam hazırlayarkən bunları da nəzərə almaq lazımdır.

Müqayisıli reklamlar, rəqib firmanı əzməməli, qara pr-ını aparmamalı və rəqib firmanı pisləmək havası yaratmamalıdır. Məsələn ABŞ-da Coca Cola ilə Pepsi və BMW ilə Audi arasındakı müqayisəli reklam kampaniyaları illərdir davam edir.

Məsələn, BMW və Audinin  etdiyi müqayisəli reklamlar ABŞ-da o qədər məhşurdur ki, artıq bu firmalar demək olar ki, bir-birlərini düşünərək reklam edirlər . Aşağıdakı bilbord reklamında Audi A4 modelini təqdim etdikdən sonra bir bilbord hazırlayır və reklamda A4 modelinin yanında ” Sənin növbəndir BMW” yazır. Buna cavab olaraq BMW, Santa Monica modelinin şəklindən istifadə etdiyi bir reklam hazırlayır və üstündə “Şah və Mat” yazır. Burada həm avtomobillər qarşılaşdırılır, həm də sloqanlar və söz oyunları ilə üstə çıxmağa cəhd edilir. “Növbə Sənindir”-ə cavab olaraq “Şah və Mat” kimi

audi2

Müqayisəli reklamları bir növ duel kimi də görmək olar. Firmaların özləri ilə əlaqəli hazırlanan reklamlara cavab verərək reklam hazırlaması çox tez-tez gördüyümüz bir haldır. McDonalds və Burger King davamlı olaraq bir-biri ilə “atışan” bir başqa iki firmadır:

burgr1-448-x-276

mc-vs-burger-king1-448-x-276

Bəzən bu reklamları rəqib firmanın hazırladığı reklam dizaynının eynisi işlədib, sloqanı dəyişərək də edirlər. Aşağıda əvvəl Pepsinin reklamını görürük və reklamın üzərində “Sizə qorxunc bir Hallowen arzu edirik” yazılıb. Bildiyimiz kimi ABŞ-da Hallowen-də insanlar qəribə, qorxunc, gündəlik həyatda çox yeri olmayan məxluqların kostyumlarını geyinirlər. Reklamda Pepsi, Coca Cola kostyumu geyinib. Yəni, Coca Cola da ilin bir günü görüləbiləcək, əcaib, heçkimin görmək istəməyəcəyi bir məxluqmuş kimi təsvir olunur. Cola Cola da bu reklama cavab olaraq Pepsi reklamındakı dizaynın eynisi işlədərək üzərinə “Hər kəs qəhraman olmaq istəyir” yazmışdı.
cokehallo-448-x-276

 

Windows 8 planşetləri üçün hazırlanan tv reklamında, Apple-ın iPad üçün hazırladığı reklama söz atılmış və məhsullar müqayisə olunmuşdur. iPad-in Windows planşetdən əksik olan tərəflərini SİRİ-nin səsinə bənzər bir səsdən dinləyirik

 

Arışdırmaya görə, rəqib firmanın adının açıq şəkildə ifadə edilmədiyi müqayisəli reklamlar məhsulun faydasını ifadə etmək baxımından daha uğurlu olur. Bununla bərabər, rəqib firmanın adının açıqca ifadə edildiyi reklamlar daha inandırıcı qəbul olunur.

Dunkin Donut firması,insanlara gözləri bağlı olaraq Starbucks və Dunkin Donuts qəhvələri içirdir və nəticə olaraq insanlar Dunkin Donuts qəhvəsini daha çox bəyənirlər. Donuts , Strabucksla özünü qarşılaşdırdığı reklam kampaniyası hazırlayır. Məsələn, aşağıda gördüyünüz reklamda, Starbucks-ın yaşıl önlüklü baristaları Donutsun qəhvələrinin daha çox bəyənildiyini eşitmək istəmirlər

dunkin3-448-x-276

Reklamlarda qiymət müqayisəsi etmək xüsusən də ölkəmizin hal hazırda içərisində olduğu böhran dövründə, birşeyi qiymətinə baxaraq alan istehlakçılar hədəfiniz isə, uğurlu nəticələr verə bilər. Ancaq eyni tipli məhsullardan və ya xidmətlərdən bəhs etməyərək, yəni alma ilə armudu müqayisə edərək istehlakçını yalnış yönləndirən reklamlara da tez-tez rast gəlirik.

Müqayisəli reklamlarda maraqlı bir nüans da, reklamların effektliliyinin mədəniyyətlərə görə dəyişməsidir. Məsələn ABŞ, kapitalizmin yarandığı yerdir və rəqabətcil olmaq, başqasından daha da uğurlu olduqda özünü təriflmək, özünü ön plana çıxarmaq normal haldır. Amma məsələn şərq mədəniyyəti üçün bu tip münasibətlərin nə qədər keçərli olduğu sual altındadır.Bəzi mədəniyyətlərdə və ölkələrdə özünü tərifləmək, uğurlarını sadalayıb başqasını kiçik göstərmək “kibir” olaraq qələmə verilə bilir.


Facebookda yazılmamış qanunlar

Category : Böhran , HR , Marketinq , Satınalma , Satış , Ümumi

  1. Bir dostunun paylaşdığı birşey xoşuna gəldi və paylaşmaq istəyirsən. Əvvəla onun paylaşdığını bəyənməlisən, sonra “Canım, icazənlə paylaşıram” , “Oğurladım ehe,ehe  😀 tipli şərhlər  yazmaq və da sonra paylaşmaq
  2. Xoşuna gələn qızın və ya gözünə girmək istədiyin şəxsin paylaşdığı 10 dəqiqəqlik videonun 10-cu saniyəsində bəyənmək
  3. Hər dəqiqə nəsə paylaşmamalısan, ciddi baxmazlar
  4. Bir dostun profil şəklini bəyəndikdə, sən də onun profil şəklini bəyənməlisən
  5. Öz paylaşımlarını bəyənməmək
  6. Doğum günündə divara təbrik yazan hamının təbrikini tək-tək like etmək və birgün sonra “Doğum günümü təbrik edən hamıya təşəkkür edirəm, tək-tək cavab yaza bilmirəm” yazaraq təbrik etməyi unudanları həmin statusu like etməyə məcbur etmək
  7. Doğum günü təbriklərində bəzilərini like edib bəzilərinə şərh yazmaq ayıbdı. Ya hamısını bəyən ya da tək-tək şərh yaz
  8. Yeni ildə cool görünmək üçün mütləq offline  olmaq
  9. Söhbəti bitirmək və qarşı tərəfin Mən burda öz-özümə danışıram?”  deməməsi üçün son yazılan şərhi bəyənib Yazdığını gördüm, özüm cavab yazmıram” mesajı vermək. Twitterdə bu  “son mentionı favlama”  olaraq bilinir
  10. Facebook Eurovision kimidi, hamı öz qonşusunu və ya yaxınını like edir
  11. Hərgün 5-6 status paylaşan adamın, doğum günündə facebooka girməmiş kimi göstərib cool görünməsi, təbriklərin bitməyini gözləməsi
  12. Hər 6 aydan bir ” Dostluğumda təmizlik aparıram” statusunu yazmaq fərzdir
  13. Yemək şəkli paylaşılanda ” Nuş olsun” yazmaq. Düşünülür ki yazmasan boğazında qalacaq
  14. Xoşunuza gələn qızın bütün şəkillərini bəyənib, yeni paylaşımı like etmək üçün pusquda dayanmaq. Diqqət çəkmək üçün bəyənməkdən imtina edib yenidən bəyənmək
  15.  Bir şəklə və ya videoya tanıdığınız amma dostluq siyahınızda olmayan biri ilə ard-arda şərh yazmısızsa gözləyin 1-ci o dostluq göndərsin
  16. Əgər 40 yaşın üzərindəsinizsə mütləq nəsə yazanda CAPSLOCK açıq olmalıdır. Yoxsa böyük kiçiyi ayırmaq olmaz
  17. Əlaqəsiz qohumların yazdığı şərhlər like edilməz və altına şərh yazılmaz
  18. Orta nəslin nümayəndələri mütləq profil şəklinin altına yazıb hal-əhval tutarlar
  19. Biri sənə kompliment edibsə, mütləq şəkildə ona “Ay canım, təşəkkür edirəm, o sənin gözlərinin gözəlliyidir” yazmaq
  20. Facebooka gələn hər hansı yeniliyə anındaca “Üfff, Markın da işi-gücü yoxdu e deyirəm” tipli status yazıb cool görünmək
  21. Şəkil yerləşdirən kimi açıqlama hissəsinə mütləq şəkildə “Photo by filankəs” yazmaq fərzdir
  22. Çox like alan şəklin altına “Kim çəkib görəsən şəkli? ehe ehe”  yazaraq özünü işarə edən dost və ya qohumun zühur etməsi və ardınca foto sahibinin Şəkildəki gözəldi, ehe ehe” yazması

Rebrandinq dəbi

Category : Böhran , HR , Marketinq , Satınalma , Satış , Ümumi

Bəzən şirkət daxilində və xaricində meydana gələn proseslər bir şirkəti marka və loqosunu dəyişdirməyə məcbur edə bilər. Bunlar arasında şirkətin etdiyi hər hansı bir səhvin unudulmasına çalışması, şirkətin sahibkar dəyişdirməsi, xarici bazarlarda markanın tələffüz çətinliyi və s. ola bilər.

Rebrandinqin yeni bir strategiya olaraq düşünüldüyü halda isə bu strategiyanın əsasını aşağıdakı məqsədləri həyata keçirmək üçün planlar və layihələr təşkil edir:

  • Müştəriyə təqdim olunan mal və xidmət növlərində inkişaf və daha mükəmmələ istiqamətli dəyişimi təmin etmək.
  • Şirkətdaxili  funksional dəyişikliklər etmək
  • Şirkətin korporativ imic, və əlaqə vasitələrinin idarəsində daha tutarlı, müştərinin istək və ehtiyaclarına daha həssas bir dəyişim etmək.

Amma gəlin biraz da bunun yerli bazardakı tətbiqlərinə baxaq. Yerli şirkətlərin bir çoxu(marketinq departamentləri) azalan satışları artırmaq üçün effektiv strategiyalar əvəzinə çıxış yolu kimi ən rahatı olan rebrandinqə qaçırlar. Bunun effekti nə qədərdi sizcə? Məncə maksimum 1-2 ay gündəmdə qalmaq, sosial şəbəkə paylaşımları və s. Yenə qayıtdıq həmin vəziyyətə. Yerli bazarda adətən rebradinqdən qazanan məhsul və keyfiyyəti olmur. Əksinə  yada qalanlar büdcədən silinən pullar, kimlərinsə tanış reklam və dizayn şirkətlər vasitəsi ilə cibinin dolması(otkat), prosesdən sonra 1-2 ay müddətində marketoloqun müdiriyyət qarşısında müvəqqəti “üzünün ağlığı” və s.

Famil F. Almmamadovun Hannibalizm yazısını oxuyandan sonra isə bir məsələnin də fərqinə vardım ki , bəzi şirkətər artıq rebrandinqdən “utandığına” görə fəqrli adda eyni məhsulunu bazara buraxır. Qablaşdırma eyni, dad eyni, çeşidlilikdə fərqlilik və s. Məsələn bir şirkət X brendini  rebrandinqdən sonra da 1.50 azn-ə sata bilmirsə, və yenindən rebrandinq etməyə ar etdiyinə (interval az olduğu üçün) görə məcburi bazardan pay əldə etmək üçün  Y brendini bazara daxil edir, qiyməti isə 1.20 təyin edir. Nəticədə rebrandinqinə yüzminlər xərclədiyi X markasının bazar payından alır. Bəs burda deməzlər rebrandinq nə üçün idi bəs? Cavabı isə bundan əvvəlki paraqrafda qeyd olunub. Nədənsə yerli marketoloqların kreativliyi ancaq rebrandinq vaxtı üzə çıxır, bu da maraqlı faktdır

Xülasə, yerli bazarda rebrandinq edərək keyfiyyəti və xidməti yüksələn brend xatırlamıram(varsa xatırladın), hərşey sadəcə vizualla kifayətlənir.  Əvvəl aldığımız sarı rəngli məhsul əvəzinə indi üzərində meyvə şəkli çox olan məhsul alırıq və biz dünyanın xoşbəxtiyik


Marketinqdə “görmə” (seeing)

Category : Böhran , HR , Marketinq , Satınalma , Satış , Ümumi

İnsan öyrəndiklərinin 75%-ini görərək öyrənir. Bazara yeni daxil olan məhsulda müştərilər , 1% qoxusuna, 6% səthinə(texture) 93% nisbətində isə görünüşünə fikir verməkdədir. Görmək hissi işıq, şəkil, rəng, hərəkət və bunun kimi birçox xüsusiyyətlərinin cəmidir. Müştərilər əsasən az işıqlandırılmış yerlərdənsə işıqlandırması daha yaxşı və çox olan yerlərə getməyi üstün tuturlar.

Businessinsider saytının apardığı araşdırmaya görə insanları görünüşlərinə görə digərlərindən daha çox əmək haqqı qazana biləcəyini ortaya çıxarmışdır. Araşdırmaya görə aşağıdakı xüsusiyyətlərə sahib insanlar digərlərindən daha çox qazanırlar:

  • Boyu 183 sm-dən böyük kişilər
  • Sarışın qadın və kişilər
  • Kök olmayan, zəif bədən quruluşuna sahib qadınlar
  • İş yoldaşlarından boyu təxmini 7-8 sm böyük olan qadınlar
  • Yetişkin bir üzə malik ağ dərili kişilər
  • Çənəsi çox kiçik olmayanlar, gözləri çox böyük olmayanlar və incə qaşları olmayanlar
  • Başı və üzü simmetrik olanlar
  • Saçları olub bığı və saqqalı olmayanlar,üzü tüklü olmayanlar
  • Dik və düzgün bədən quruluşuna(great posture) sahib olanlar

Marketinqdə vizual , məhsulların formalarını, dizaynlarını, rənglərini, loqolarını, istifadə olunan şrift və ölçüsünə qədər çox amili özündə cəmləyir. Məsələn şampun, otaq üçün sprey və buna bənzər məhsullarda insanlar əvvəl aldığı məhsulu bəyənibsə, ikinci dəfə də eyni məhsulu almaq şansı çoxdur. Belə olduqda insanlar artıq həmin məhsulun qutusuna, loqosuna,  qablaşdırma formasına və rənginə  baxaraq ala bilirlər. Bu cür etmək o məhsulun adını yadda saxlamaqdan daha asandır.

Chanel və Absolut(vodka) məhsullarının şüşə dizaynlarına görə milyon dollarlar xərcləyirlər.   Fikir vermisizsə,banklar kredit faizlərini aylıq(az göründüyü üçün), depozit faizlərini isə illik(çox göründüyü üçün) qeyd edirlər reklamlarında. Çünki müştərilər nə aylıq faizi illiyə çevirirlər, nə də illik faizi aylığa.

Məhsulların dizaynlarına əlavə olaraq onların rənglərinin də böyük əhəmiyyəti var. Rənglərin oxumağı 40%, başa düşməyi 73%, öyrənmə  və xatırlamağı isə 55-78% arası asanlaşdırdığı müxtəlif araşdırmalar nəticəsində sübut olunub.  Araşdırmaya görə müştərilər məhsul aldıqda 15% digər faktorlardan, 85% isə məhsul və xidmət sahəsinin rəngindən təsirlənir. Eyni şəkildə, rəngin məhsulun fərqinə varılmağında 80% təsirli olduğu da bilinir.

 

 


Makromart və mühafizəçi mühafizəkarlığı

Category : Böhran , HR , Marketinq , Satınalma , Satış , Ümumi

img_0044Az öncə Makromartın AAAF parkdakı filialından alış-veriş etdim. Kassaya yaxınlaşmamışdan qabaq Cipsim cipslərinin 75 qram olanlarının ikisinin birlikdə kampaniyada olub 1.50 azn olduğunu gördüm,marağımı çəkdi, mən də sırf cips və qiymət düşən hissəsin şəklini çəkdim ki paylaşım.Çünki 1.50 qramlığını 1,25 azn-ə alıram, hansı məntiqlə 2 ədəd 75 qramlıq 1.50 azn ola bilər ki?

Pulu verib çölə çıxanda arxandan kimsə “Qaqaş olar bir dəqiqə” dedi. Çevrilən kimi başladı ki bəs “O şəkli niyə çəkmisən?” və s. Başa salamağa çalışdım ki sən yox sizlə müraciət et,qardaş sözünün də əvəzinə müəllim və ya bəy kəliməsini işlədə bilərsiz.

Nə başınızə ağrıdım, 1 idilər, 3 dəqiqə sonra səhv eləmirəmsə 7 ya 8 nəfər oldular ətrafımda. “Gəl gedək qıraqda başa salım səni” , “Burda müştəri var,yaxşı deyil” (mənim də müştəri olduğumu unudublar) və s təhdidlər, müştəriyə qarşı istifadə olunmayacaq tərzdə “oğru aləmi” söhbətləri başladı.

Deyirəm ki, şəkil çəkməklə bağlı qadağa işarəsi yoxdu heç harda, olsa çəkməzdim. Deyir ki, “Gərək olsun?!” Bir də başı qaldırdım ki mağaza işçisi olmayan üzü başı saqqallı 2-3 nəfər də yaxınlaşdı, təzyiqləri biraz da artırdılar. Gördüm başa düşən IQ-da deyillər, şəkli silməyə razılıq verdim, amma dedim müştəriyə münasibətlə bağlı fikrimi paylaşacam

Kənardan gələn saqqallı qaqaşlar başladılar “oğru dünyası” söhbətinə. “Brat, sən razı olarsan kiminsə çörəyinə bais olmağa?” , “Brat, biz kişiyik” , “Qaqaş,işsiz qalsa xoşuva gələcək?” tipi də duyğusal təhdidlər başladı. Birtəhər yola verib aldıqlarımı götürüb marketdən çıxmışdım ki mühafizəçisi yaxınlaşdı marketin

“Brat,harda qalansan?” , ” Əlindəkiləri qoy içəri keçək qıraqda təkbəbət danışaq” və s kimi suallar və təkliflər başladı. 2 dəqiqə keçməmiş kərkəs sürüsü yenə yığıldı başıma. Dedim söhbət bağlanıb, şəkli silmişəm, uzatmağın nə mənası? deyəndən sonra “Get brat,get” , “Adım filankəsdi, yazarsan ki filankəs belə dedi mənə” kimi təklifləri də unutmadılar.

Ölkədə HR forumları keçirildikcə bu tip forumlara dəstək vermək əvəzinə uzaqdan palçıq atmaqla bu tip işçilər və kollektivlərin çörəyinə yağ sürtənlər bəlkə biraz da bu tərəfdən baxa bilərlər məsələyə. Bu forumlarla HR müdirləri qapısı bağlı otaqlarından çıxıb həmkarları və camaat arasında üzü qızarsın biraz

Bundan sonra biraz uzaq olsa da Fresco marketdən edəcəm alış-verişi.Ola bilər bu Makromart üçün səhrada qum dənəsidi amma ən azından istehlakçı mövqeyimi ortaya qoymuş oldum

#Makromart


Supermarket şəbəkələri və satınlama(pul qopartma) şöbələri

Category : Böhran , HR , Marketinq , Satınalma , Satış , Ümumi

Salam dostlar, bəzilərinizin facebook ana lentindən,bəzilərinizin də sponsorlu reklamlar vasitəsi ilə bildiyiniz kimi yeni yerli istehsala başladıq biz. Bu məhsul Ecoformuls (web , fb) dezinfeksiyaedici məhsuludur. Məhsulla bağlı daha geniş məlumat növbəti yazılarda mütləq olacaq!

 

Qeyd: Yazı 2 ay ərzində müşahidələrə əsasən yazılıb

Aydındır ki, Kotler-in 4p-sini PP tətiqinə başladıq hamı kimi. İlk 3P(Product,Price,Promotion) hissəsində də çox əziyyət çəksək də, sonuncu 4-cü P qədər bizi yoran heçnə olmamışdı. Buna da əsas səbəb supermarket şəbəkələrinin namı məhşur “çağrı mərkəzləri” və “satınalma” şöbələridir. Onun şahidi oldum ki,nə yerli məhsul,nə yerli istehsalat, heçkimə heçnə vacib deyil, konkret “tas” söhbətləri gedib aramızda. Yəni bir istehsalı bu qədər əziyyətlə quran bir biznesmen üçün ən çətin əngəl sırf “Placement” hissəsi imiş,onun şahidi olduq.

Nə başınızı ağrıdım,aşağıda sizə bir neçə supermarket şəbəkəsi, baş ofislərinin əlaqə nömrəsi(şəxsi nömrələr istisna olmaqla) və göstərilən xidmətlə bağlı təcrübəmi bölüşəcəm.İnanıram ki, kiməsə gələcəkdə faydası dəyər;

QEYD: Aşağıdakılar şəbəkələrin sırf rəsmi sayt və facebook səhifələrindəki nömrələrlə əlaqə saxlanaraq qeyd alınıb. Tapşırıq, referans və “qardaş” tipli zənglər vurulub görüşmələr edilməyib

1- Bizim Market

Çağrı mərkəzlərində adətən qız səsinə öyrəşdiyimiz üçün qarşı tərəfdən gələn dayday səsi adamı çaşğınlığa salır,çox güman ki mühafizəçidir,çünki danışıq təcrübəsi yoxdur. Hər dəfə(!) zəng vuranda mühafizəçi kimliyi ön plana çıxdığı üçün hardan zəng vurmağımdan tutmuş, neçənci mərtəbədən zəng vurmağıma qədər soruşandan sonra zəngi yönləndirir. Amma hələ də cavab verən olmayıb zəngə. Cavab verən olmadığı üçün yenidən operatora yönlənən zəng avtomatik kəsilir. Hərdən şübhələnirəm ki “satınalma” şöbəsi ümumiyyətlə yoxdur bu şəbəkədə

Baş ofislə əlaqə: (012) 579 40 80

2- Fresco Supermarketlər Şəbəkəsi

İnternetdə nə qədər araşdırmasam da yalnız 1 nömrə ilə qarşılaşmışam,o nömrə də 7×24 məşğuldur. Yazını yazarkən də yoxladım, məşğuldur

Bu da facebook səhifələrindən göstərdikləri cavabsız münasibət:

121

Baş ofislə əlaqə: (012) 499 71 78

3- Grandmart Supermarketlər Şəbəkəsi

Normal çağrı mərkəzi sistemi var, bir neçə dəfə əlaqə saxlamışam,  gah günortadan sonra,gah sabah zəng etməyimi istəyiblər. 3 gündən sonra nəhayət bir xanımla danışdıq, mail vasitəsi ilə təklifimizi göndərməyimizi istədi. Sonda isə əlavə etdi ki: “Cavabımız müsbət olmasa əlaqə saxlamayacağıq” … Səbəbini soruşanda isə prosedurun bele olduğunu bildirdi.

Nəticə: Hələ də cavab yoxdur

Baş ofislə əlaqə: (012) 520 32 36

4- Makromarket

Bu şəbəkənin adı çəkiləndə “gələn həftə” sözü yadıma düşür, 2 dəfə eyni cavabı almışam, bugün də zəng etdikdə(08.07.2016) iyulun 11-də zəng etməyimizi istədilər,bu da avtomatik “gələn həftə” sayılır. Satınalma işçiləri ərazidə imiş

Nəticə: Cavab yoxdur

Baş ofislə əlaqə: (012) 568 01 67

5- Favorit Supermarketlər Şəbəkəsi

Grandmartda olduğu kimi 1-2 dəfə əlaqə saxlayandan sonra axır ki bir xanımla “calaşdırdılar”. O da maillə təklif göndərməyimizi istədi,özləri qərar verəcəklərmiş. 1-2 gün sonra yenə əlaqə saxladım, sən demə mail bunlara gəlməyibmiş(!) . Yenidən təklik göndərdik. 4 gün keçib(2 gün bayramı da nəzərə alsaq) , hələ cavab yoxdur (08.07.2016)

Baş ofislə əlaqə: (012) 510 99 56

6- Supermarket № 1

Sizə kimdən deyim, kimdən söyləyim , №1 supermarketlər şəbəkəsindən. 2-3 dəfə zəngləşəndən sonra Həzi Aslanov metrosu yaxınlığındakı ofislərində görüşəsi olduq. Mənimlə üzbəüz yayılıb oturan 1 bəy  və  stolun baş tərəfində kompyuterin arxasında oturub arada başını aşağı əyib eynəyinin yuxarı hissəsindən mənə baxan orta yaşlı bir xanım, mühasib idi deyəsən. (Axırıncı dəfə belə vəziyyətlə SOCAR-a mühasibəyə gedəndə qarşılaşmışdım 2010-cu ildə) Təklifimizi etdim, məhsullarla tanış etdim amma göstərdikləri reaksiya mənə birşeyi xatırlatdı. Yol polisi avtomobili saxlayır ki bəs dönmə əməliyyatını düzgün etməmisən, sübut edirsən ki düzgün etmişəm, deyir yaxşı onda kəmərin taxılı deyil,deyirsən ki ay başına dönüm,mühərriki söndürəndən sonra kəməri çıxartmışam,bunu da yola verirsən. Axırda da deyir ki bilirsən nə var? Mühərikki işə sal,səs boğucunu yoxlayıb deyir ki bəs ekologiyanı kirləyirsən,belə olmaz. Yazmalıyam… Məhsulun keyfiyyətindən tutmuş,qiymətinə qədər bəhanə axtaran sualları yola verəndən sonra əlini atdı bir məhsula,dedi ki qablaşdırması pisdi,bunu müştərilərin qarşısına çıxara bilmərəm, bəs mən neçə il Rusiyada yaşamışam, orda belə şeylər yoxdu, məhsulun hərşeyi tam olmalıdır.

Təbii ki bunu psixolojik bir təzyiq olduğunu başa düşməyəcək qədər uşaq da deyilik  şükür. Gəldi əsas məsələyə, miqdarını yazmıram, amma hər çeşid məhsula görə(11 çeşiddir) hər şəbəkə(6 şəbəkə) üçün ayrı olmaq şərti ilə giriş pulu istədi. ( Halbuki onlardan 3-4 dəfə daha böyük şəbəkənin istədiyi məbləğ ilə eyni). Çıxan nəticə budur ki, pulunu versən müştəriyə xoş göstərmək olar məhsulu.

Baş ofislə əlaqə: H.Aslanovdakı filialın baş ofis olduğunu dedilər,amma heçkim nömrəni bilmədi, necə oldusa birtəhər tapdım, sonra isə heç qeyd etmək məcburiyyəti hiss etmədiyim üçün itirdim

12

7- Bravo Supermarketlər Şəbəkəsi

Keçən həftə əlaqə saxlayanda bir bəylə(adını unutdum) danışdım, məlumat verdim, mənə mail göndərməyimi istədi, özü lazımı yerlərə yönləndirəkmiş. Tipik “Problem yoxdu” situasiyası yaranıbmış, bugün xəbər tutdum. Bugün isə bir xanımla əlaqə saxladım, onlara belə bir məhsulla bağlı mailin daxil olmadığını bildirdi. Yenidən mail göndərdik. Digər şəbəkələrdən fərqli(yeganə) olaraq bu şəbəkədə məhsul üçün vitrin, barkod və s tipli ekstra xərclər tələb olunmurmuş. Nə qədər hərşey nağıl kimi qələmə verilsə də, ödəmələrdə hamı kimi problemlər çıxarırlar

Nəticə: Məhsul artıq Bravonun Gənclik filialında satışdadır

Baş ofislə əlaqə: (012) 404 13 32

8-Araz Supermarketlər Şəbəkəsi

İlkin danışdıqda növbəti həftəyə görüş aldıq, növbəti həftə söz verdikləri kimi görüşdük yeni ofislərində, təkliflərimizi verdik,onlar da şəbəkə saylarına uyğun olaraq giriş qiymət təkliflərini verdilər. Özüm birbaşa əlaqəyə girdiyim şəbəkələr içində normal münasibəti(xidməti)  göstərən yeganə şəbəkə oldu(tələbləri istisna olmaqla).

Görüşlərin sayı artdıqca bunu anlamağa  başlayıram ki, bu tip şəbəkələr işçi maaşlarını və digər xərclərini  satdıqları məhsullardan gələn xeyirlə yox, məhsul yerləşdirən sahibkarldan aldıqları pullarla qarşılayırlar,başqa açıqlaması ağlıma gəlmir. Yoxsa 3-5 min manatla biznesi qurub nəsə istehsal etməyə çalışan kiçik bizneslərdən az qala biznesə qoyulan investisiya qədər “vitrin” pulu istəməzdilər.

Baş ofislə əlaqə: (012) 924

9- Rahat Supermarketlər Şəbəkəsi

Çağrı mərkəzindən bir bəyin nömrəsini verdilər, danışdıq,iyul ayının 2-si danışıb görüşək dedi,qeydlərimin arasına əlavə etmişdim. Ayın 2-si elə bir söz demədiyini, gələn həftə bazarertəsi(04.07.2016) görüşə biləcəyimizi dedi. Zəng vurdum, köhnə hamam köhnə tas, bayramdan sonra görüşə biləcəyizi dedi. Bugün də(08.07.2016) zəng vurdum, bazaertəsi(11.07.2016) görüşək dedi.

Nəticə: 26 filialı olan şəbəkənin hər filiala görə 300 azn(!) istəməsi (ümumi 7800 azn) sadəcə gülüncdür. Nəzərə də alsaq ki hərgün xarici investorları ölkəyə dəvət edirlər ki gəlin investisiya qoyun ölkəyə,  yerli istehsalı isə baltalamaqla məşğuldurlar.

Baş ofislə əlaqə: (012) 596 56 09

10- Neptun Supermarketlər Şəbəkəsi

Bu şəbəkə ilə birbaşa öz təmasım olmasa da(görüş almaqla bağlı) , geri qalan prosedurları özüm aparmışam. Şəbəkəyə giriş şərtləri rəqibləri ilə müqayisədə olduqca “yumşaqdır”. 2 görüş kifayət edib ki məhsullarımız artıq satışdadır

Baş ofislə əlaqə: (012) 530 82 63

 

Ümumi Nəticə:

Gördüyüm qədəri ilə supermarketlərdə satınalma şöbələrinin əməkdaşlarının ilk və əsas vəzifəsi iş adamından bacardığı qədər “pul qopartmasıdır” . Bir növ söz döyüşü. Necə ki banklarda problemli kreditlər şöbəsinə qolu zorbaları axtarırlar, satınalmalar şöbəsində də ancaq dil və söz qabiliyyəti lazımdır. Məhsulun keyfiyyəti, önəmliliyi, bazarda rəqinin olub olmamağı, ekskulizivliyi və s faktorlar ikinci(puldan sonrakı) növbədədir. Bu gedişlə nəinki xarici investor, heç adamın özünün öz ölkəsində nəsəyə pul yatırmağa əli gəlmir.

P.S.: Əziz satınalma şöbəsinin əməkdaşları, məhsulun nə olduğunu analiz etmədən oğurluq üçün sığorta istəməyin, gülünc görünür. Bir adam, çörək pampers və s. şeylər qala-qala dezinfeksiya məhsulunu niyə oğurlasın ki? Nəzərə alsaq ki, biz istehlakçını maarifləndirdiyimiz halda güclə satırıq 🙂